Zoeken

Verslag 22 april 2024

Locatie: Huis Het Bosch Lexmond

Aanwezig:

  • Voorzitter: Roelof Westerhof
  • Werkgroep Landbouw: 20 leden
  • Provincie Utrecht:
    • Anja de Wit (gebiedscoördinator)
  • Gemeente Vijfheerenlanden:
    • Govert-Jan Versluis (strategisch adviseur landelijk gebied)
  • Richard Slagboom: Gebiedsdeal 5

Opening, welkom, vaststellen agenda

Roelof heet iedereen van harte welkom en licht de agenda toe. De agenda is akkoord.

Acties naar aanleiding van verslag vorige bijeenkomst (4 maart 2024)

  • Jan Bikker uit zijn aanhoudende zorgen over de typering van de ondergrond. Waarvan akte. Daarnaast is Jan benaderd voor de adviesgroep Rietherstel Zouweboezem.
  • Didam-arrest: De gronden in Uiterwaarden Lek zijn verkregen door het Zuid-Hollands landschap door middel van kavelruil. Vanwege kavelruilprocedure past dit in Didam-arrest. De vraag hoe de gronden bij Kortgerecht door de provincie zijn uitgegeven. Dit is gebeurd o.b.v. de uitgangspunten zoals deze zijn geformuleerd in het Pachtportaal van de Provincie Utrecht (Deze link gaat naar een externe website).
  • Aanvullend hierop de vraag in hoeverre de overdracht van de gronden aan Zuid Hollands Landschap (ZHL) gevolgen heeft voor de aanliggende percelen. Anja geeft aan dat dit niet anders is dan voorheen omdat de gronden al in gebruik waren bij ZHL.
  • De vraag staat nog open in hoeverre de laatste wijzigingen in Aerius met betrekking tot de Zouweboezem gevolgen heeft voor de vergunningverlening? Antwoord vanuit de Provincie: Een toelichting is te vinden op de website van Bij12 op de pagina Aerius calculator geactualiseerd (Deze link gaat naar een externe website) . Dit betekent dat de wijziging geen gevolgen heeft voor de reeds afgegeven vergunningen, deze zijn onherroepelijk. Wel wordt de nieuwste Aerius-versie gebruikt bij nieuwe en lopende aanvragen. Ook bij “positieve weigeringen” vanwege intern salderen is het aan de ondernemer zelf om te controleren of de bedrijfsvoering nog past binnen het vergund recht op basis van de nieuwste AERIUS-versie.
  • Het aanbod van Maarten Breedveld voor een excursie in de Zouweboezem staat nog steeds. Hier lijkt voldoende animo voor om dit begin/half juni te doen in de ochtend vanaf circa 10.00 uur. Uitnodiging volgt via datumprikker (actie Roelof). Inmiddels is de datum geprikt op 7 juni 2024 van 10:00 tot 12:00 verzamelen bij Parkeerplek Boezemweg.
  • Brief Kleine landschapselementen (KLE): er is een gesprek geweest tussen provincie, het agrarisch collectief en de gemeente. Hierop komt een vervolg in de vorm van een bestuurlijk gesprek tussen provincie, het agrarisch collectief en de gemeente.
  • De provincie is bezig met het opstellen van een visie op landbouw voor 2050. Onlangs heeft de tweede workshop plaatsgevonden. Op basis van deze workshop maakt de provincie een streefbeeld en vertaalt dit naar haar visie. Deze visie zal waarschijnlijk rondom de zomer ter visie worden gelegd. Ter info, op 28 mei organiseert PS van Utrecht een inspraakavond over de kader stellende nota voor het UPLG Behandeling van deze nota in de commissie RGW vindt plaats op 5 juni 2024.
  • Vergunningen: er zit nog niet veel vooruitgang in het op orde krijgen van de NW- vergunningen. Voorzichtige inschatting is dat na de zomer er een beter beeld is. Eén van de oorzaken is dat de dossiers niet goed zijn gedocumenteerd. Alle circa 4000 dossiers moeten worden gelicht.
  • Een van de vragen gaat over de casus Oostelijke Langstraat in Brabant in relatie tot stikstof:

Samengevat:

extern salderen is mogelijk als de (stikstof)ruimte die wordt aangekocht niet nodig is voor het behoud en herstel van de natuur. Dit is de toets op additionaliteit, die volgens deze uitspraak van de Afdeling ook bij extern salderen tussen bedrijven onderling moet worden getoetst. Er zal per geval moeten worden bezien of hieraan wordt voldaan.

Toelichting:

Over de tussenuitspraak van 24 november 2021 inzake het plan Gebiedsontwikkeling Oostelijke Langstraat (GOL) is veel gezegd en geschreven. Met name over de zogenoemde additionaliteitstoets bij extern salderen. Vandaag heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: Afdeling) haar eindoordeel op dat punt geveld: de toestemmingen voor de veehouderij en voor bemesting hoefden niet te worden aangewend ten behoeve van de staat van instandhouding en de instandhoudingsdoelstelling van de relevante Natura 2000-gebieden. De beëindiging van deze bedrijvigheid mocht daarom als mitigerende maatregel worden ingezet in de passende beoordeling.
Een belangrijke uitspraak, ook voor de beoordeling van verzoeken om intrekking van natuurvergunningen (los van externe saldering).

Betekent voor de agrariër:

Dat er, ondanks de gemiddelde staat van Natura 2000 in Nederland, zich situaties kunnen voordoen waarin
‘de toestemmingen’ voor veehouderijen en/of bemesten:

  • mogen worden ingezet en ingetrokken ten behoeve van extern salderen;
  • omdat duidelijk is dat deze niet als noodzakelijke passende maatregel moeten worden ingetrokken ten goede van Natura 2000.

Dit is het geval als de staat van de Natura 2000-gebieden, waarop ‘de toestemmingen’ effect hebben, eventueel in combinatie met de door de overheid ten aanzien van die gebieden genomen en te nemen passende maatregelen (die voldoende concreet zijn en/of voldoende bewezen effect hebben), uitwijst dat het intrekken van ‘de toestemmingen’ niet nodig is voor het behoud en herstel van deze Natura 2000-gebieden.

  • Alwin heeft laten weten dat in de vorige notulen niet is genotuleerd dat alle stikstof vanuit casus Kortgerecht helemaal opgekocht is door de provincie. Er wordt nagegaan wat er met de stikstof is gebeurd (of deze ten goede komt aan de natuur of alsnog kan worden ingezet voor het gebiedsproces) (actie Anja)
  • Rijksregeling samenwerking extensivering veenweide: binnen Vijfheerenlanden is een groep opgestart, samen met enkele agrariërs buiten Vijfheerenlanden. Een zorg is echter dat niet gegarandeerd kan worden dat er na de vier jaar kan worden teruggegrepen naar de periode voor de regeling
  • met betrekking tot de vergunningsruimte. Jan Bikker vindt dat overheid harde garanties moet geven voordat we hieraan beginnen.
  • Naar aanleiding van de reactie van Minouche tijdens de vorige vergadering heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen Roelof en Minouche. Minouche blijft gelukkig toch deelnemen aan deze werkgroep. Er zal ook geprobeerd worden meer aandacht te hebben voor de zogenaamde ‘stoppers’. Zie ook verderop in dit verslag.
  • Er vindt overleg plaats tussen de Gasunie en LTO. De Gasunie gebruikt de emissie ruimte vanwege het tijdelijk niet bemesten van deze werkstroken. Er wordt nu gekeken naar de juridische onderbouwing hiervan.
  • Utrechtse Monitor Landbouw: Binnen VHL zijn er 20 melkveehouders die zich hiervoor hebben aangemeld, ook diversen binnen de werkgroep Landbouw. Vanuit Vijfheerenlanden mogen er in eerste instantie 15 melkveehouders mee doen. Binnen de provincie waren er in totaal 140 aanmeldingen en er is ruimte voor 100 deelnemers.

Groenblauwe dooradering (toelichting Richard Slagboom)

Richard is coördinator van Gebiedsdeal 5 Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Hij geeft een presentatie over Groenblauwe dooradering (GBDA).

GBDA: dit betreffen percelen/stroken die ecologisch beheerd worden conform pakketten ANLB. Het is vooral op landbouwgrond en op grond van gebied beherende partijen. Het gaat uit van streekeigen landschapselementen. Binnen Vijfheerenlanden liggen de kansen vooral op het gebied van sloten en oevers.
Afhankelijk van landschapstype kun je sloot op bepaalde manier inrichten en/of beheren.

Richard wil een zelfde sessie beleggen als in de Alblasserwaard. De kernvraag is waar men in de streek mee aan de slag wil? Wat hoort bij welke landschapstype? De eerste bijeenkomst is op 28 mei 2024 in de middag in de Schaapskooi in Schoonrewoerd. Een tweede bijeenkomst volgt in juni. Opgeven kan tot eind deze week bij Govert-Jan Versluis (actie allen).

Eén vraag is hoe je om gaat met compensatie van water. Gesteld wordt dat je aan berging gaat inleveren. Richard geeft aan dat er niet wordt ingeleverd. Er wordt gewerkt conform de schouw van het waterschap.

Een andere zorg is wat de gevolgen voor vergunningen zijn? Meer biodiversiteit, meer heikikkers en meer salamanders. Richard geeft aan dat hij vanuit zijn eigen ervaring weet dat in vrijwel het hele gebied deze soorten al voorkomen en dat hij geen aanvullende beperkingen verwacht. Verder geeft hij aan dat de regeling via het ANLB gaat lopen. Er is nu te weinig geld voor sloten. Het huidige budget gaat nu vooral naar weidevogels. Ook benadrukt hij dat het een vrijwillige regeling is.

Gevraagd wordt waarom de provincie gefocust is om aan deze regeling deel te nemen. Het betreft Rijksbeleid vanuit het NPLG en het draagt bij aan klimaatbeleid. Deze ambitie is echter wel minder hard. Wel draagt deze ambitie bij aan veel andere doelstellingen: waterkwaliteit, biodiversiteit. Ook is eerder vanuit deze werkgroep Landbouw de GBDA als nuttige en kansrijke maatregelen geprioriteerd. Door in te zetten op GBDA worden de budgetten voor agrarisch natuurbeheer verruimd.

Johan Benschep geeft nog aan dat vorig jaar in de Alblasserwaard is begonnen met GBDA. Al lerende beheren. GBDA draagt bij aan het halen van bepaalde doelen. Wel benadrukt hij dat vanuit het collectief alles gebeurt op vrijwillige basis. Hier wordt pertinent aan vast gehouden.

Strategie werkgroep Landbouw

(Dit agendapunt is voorbereid door Teun-Jan, Corné, Anja, Govert-Jan en Roelof)

Korte aftrap Roelof: er zijn 13 uitgangspunten voor samenwerken vanuit de landbouw geformuleerd in de Alblasserwaard. Deze zijn overgenomen in Vijfheerenlanden. We blijven de oplossing voor stikstof agenderen. Ook is er weinig aandacht voor stoppende boeren. Het idee is om apart met een aantal stoppende boeren een keer rond de tafel te gaan zitten. De vraag is wel hoe we de stoppende boeren goed kunnen bereiken. Suggesties zijn welkom (actie allen).

Stikstof: Roelof presenteert een inschatting van de stikstofruimte als vingeroefening. Hieruit blijkt dat het niet vergunde deel een klein deel is van de te realiseren reductie. De vraag is of je hiermee aan het additionaliteitsvereiste kan voldoen op gebiedsniveau? In de Alblasserwaard vindt men dit ‘verhaal’ de moeite waard om hier voor te gaan lopen. De vraag hoe zit het met staatsteun, met afromen. Het is vooral om uit impasse met elkaar te komen: gelijk oversteken, geven en nemen.

Daarna is de werkgroep in groepjes uit elkaar gegaan aan de hand van onderstaande vragen:

Welke kansen zie je om aan de slag te gaan?

  • Prachtsloten misschien toch kans voor ons gebied. Wel op vrijwillige basis en met redelijke vergoeding. Kans om het moeten van je af te houden. Schaduwwerking blijft aandachtspunt. Ook is aangegeven dat de proef voor om en om sloten door Waterschap Rivierenland is afgeschoten.
  • Druk op vergunningen blijven uitoefenen. Anders gemiste kans. Ook ter verantwoording naar alle boeren. Wat zijn de vorderingen? Wat zijn de verwachtingen? Ook wat breder de anderen informeren.
  • Voor gebied duidelijk uiteenzetten waar we voor staan. Latente ruimte in beeld. Binnen gebied houden.
  • Biedt bufferstroken kansen voor pasmelders legaliseren?
  • Belang van gebiedsgerichte benadering in plaats van provinciaal (zeker met betrekking tot stikstof).
  • Kans vanuit Gelderland: meten, registeren en borgen (effecten van maatregelen).
  • Kijk ook naar wat er vergund is, bijvoorbeeld Ames centrale. De indruk is dat er met twee maten gemeten wordt. Schot tussen Nox en ammoniak. De kans is om met één maat te meten.
  • Nog niet helder hoeveel er vergund zijn en hoeveel PAS-melders er zijn. Wat is totale emissie op dit moment en wat is de benodigde reductie?

Wat heb je daarvoor nodig?

  • Zekerheid, geld, puzzelen kan altijd nog.
  • Betere borging (meten).
  • Meer vertrouwen. Durf ook op wetenschap te vertrouwen.
  • Vertrouwen van de overheid. Veel zaken worden door juristen van tafel geveegd.
  • Beleid/consistent van gemeente en provincie.
  • Regeling voor rendabel afslanken in plaats van stoppen.
  • Data om bovenstaande stikstofopgave te onderbouwen.
  • Collectieve afspraken om ruimte die je zoekt te borgen richting de toekomst.
  • Renure: oplossing voor stikstofreductie op gebiedsniveau. (stikstofkraker). Dit nauwlettend volgen door werkgroep. Dit lijkt kansrijke oplossing. Als het toegestaan wordt, kan het best oplossing zijn voor mestoverschot. Gaat verder dan stikstof, ook fosfaat.
  • Zorgen dat vrijkomende stikstof bij PAS-melders, interimmers en andere probleemcategorieën komt. Overheid financiert, zorgen voor juridische borging.

Wat moet de werkgroep landbouw eerst doen?

  • Samenwerking moeten we koesteren. Frequentie wel naar kijken. Nu geen besluiten. NPLG ligt op z'n gat.
  • Stikstof behouden voor het gebied.
  • Data vanaf 2018 in beeld brengen. Wat in de tussentijd gedaan? Waar is al de stikstofruimte naar toe gegaan? In beeld brengen.
  • Druk op de ketel houden.
  • GBDA: mooie kans om op vrijwillige basis op te pakken. Wel als bijzaak.
  • Keukentafelgesprekken zo snel mogelijk uitvoeren + vragen toevoegen met betrekking tot stikstof + potentiële stoppers.
  • Overheden voeden voor realistisch beleid.
  • Gegevens boven water krijgen die nodig zijn.
  • In herfst stilstaan bij stikstofkrakers. Hierbij als thema stilstaan.

Wat moet eerst?

  • De keukentafelgesprekken moeten eerst. Hoe vergunde situatie in elkaar op hoofdlijnen. Wat is er op gebiedsniveau nu echt aan de hand? Zo het beeld concreet maken.
  • Met stoppers in gesprek gaan. Ruimte van de stoppers in het gebied zien te houden.
  • De vergunningen + 13 uitgangspunten. Tabel bijhouden met update over de belangrijke zaken van dit gebied. Wel parallel aan de slag.
  • Aan de slag met GBDA.
  • Oppassen dat we de doelstellingen niet steeds groter maken. Terug naar oorspronkelijke opgave in de Zouweboezem.

Samengevat als geprioriteerde onderwerpen waar we de komende periode aan gaan werken:

  • Groenblauwe dooradering (GBDA)
  • Om stoppers heen gaan staan
  • Uitwerken van juridisch houdbare stikstofruimte in relatie tot additionaliteitsvereiste op gebiedsniveau

En in het najaar is het ook interessant om eens dieper in te gaan op het onderwerp stikstofkraker.

Rondvraag en afsluiting (streven is 22.00 uur)

Frequentie: wat is een goed moment om weer bij elkaar te komen? Eerst excursie in juni 2024. Afgesproken is om in september 2024 de volgende werkgroep te houden, of eerder als er wat te melden valt.

Rondvraag:

Corné: Er wordt nog steeds uitgegaan van de KDW en we accepteren dit met elkaar. We staan erbij en kijken er naar. Het is in de toekomst nadelig voor ons. Staat van de natuur is beter geworden.
Allemaal positief. Waar het om draait. Vergunningstelsel is voor ons. Hier hebben we geen invloed op. Roelof doet de suggestie om de werkgroep van informatie te voorzien als het gaat over KDW en hoe dit tot stand is gekomen (actie Roelof).

Gerrit de Jong geeft aan dat de LTO in gesprek is met de LNV over vergunningverlening. Vanuit het ministerie zijn alleen de PAS-melders in beeld. Met werkgroep binnen de Alblasserwaard is men aan de slag gegaan om te komen tot een oplossingsrichting. Hier betrekt men ook de provincie bij en LNV. In eerste instantie gaf LNV aan dat de PAS-melders eigenlijk binnen het gebiedsproces moeten worden opgelost. Het ‘plaatje van Roelof’ zorgde er wel voor dat de ogen geopend werden. Verder is aangegeven dat het ministerie vooral zit op intern salderen. In Zuid-Holland is men wel bezig met een aantal casussen om tot oplossingen te komen. Er zit langzamerhand wel wat beweging om mee te denken. Ten slotte geeft hij aan dat hij is uitgenodigd om het vergunningendossier bij de Rabobank toe te lichten.

Afsluiting en borrel